12 lessen voor een wendbare strategie

Het nieuwste managementjargon begint met een hoofdletter A, de A van Agile (Wendbaar). In een tijd van snelle technologische veranderingen, globalisering en kritische klanten zijn markten dynamischer, complexer en onvoorspelbaarder dan ooit. Bedrijven kunnen deze groeiende onzekerheden alleen overleven als ze in hoge mate flexibel en wendbaar blijven.

Zie je strategie als een tuin die je onderhoudt. In het begin plant je zaadjes (strategische plannen) en geef je ze water en voeding (activa en competenties). Maar een tuin groeit niet vanzelf; er zal onkruid opkomen (problemen) en je moet regelmatig snoeien (aanpassingen doen) om ervoor te zorgen dat de planten blijven bloeien. Door je tuin regelmatig te verzorgen, zorg je ervoor dat hij gezond blijft en vruchten draagt. Zo werkt het ook met een bedrijfsstrategie; voortdurende verzorging en aanpassingen zijn cruciaal voor groei en succes.

Historische ontwikkelingen op het gebied van wendbaarheid

Hoewel de term Agile tegenwoordig veel gebruikt wordt, is het idee erachter niet nieuw. In de jaren 1950 zagen we productstabiliteitgevolgd door productieflexibiliteit in de jaren 1980. De jaren 1990 brachten processtabiliteiten in de jaren 2000 zagen we organisatorische wendbaarheid. Nu zijn we in de fase van strategische wendbaarheid. Een wendbare strategie wordt door veel bedrijven gezien als het ultieme concurrentiewapen. Dit betekent niet alleen een wendbare organisatie, maar ook een flexibel strategieontwikkelingsproces en het snel en slim implementeren van deze strategie.

Wendbaarheid als basis voor succes

Een wendbare strategie is cruciaal in de moderne bedrijfsomgeving. Bedrijven als Spark en Roche laten zien hoe het definiëren van een unieke agile cultuur en het maken van persoonlijke connecties met medewerkers essentieel zijn voor succes. Spark, een Nieuw-Zeelandse digitale dienstverlener, transformeerde zijn hele organisatie binnen een jaar naar een agile model. Ze begonnen met het definiëren van "van-naar" gedragsveranderingen, die hielpen bij het verankeren van de agile cultuur in de organisatie. Roche, een biotechnologiebedrijf, richtte zich op persoonlijke transformatie en nodigde leiders uit om deel te nemen aan een vierdaags programma om agile leiderschap te leren.

Voortdurende aanpassing en verbetering

Strategische wendbaarheid gaat niet alleen over het implementeren van een strategie, maar over voortdurende aanpassing en verbetering. Dit wordt ondersteund door een cultuur van reflectie en feedback, zoals blijkt uit onderzoek van ScienceDirect. Reflectie zonder feedback is ineffectief en omgekeerd. Bedrijven moeten beide strategieën combineren om een maximaal leereffect te bereiken. Reflectie helpt werknemers om hun ervaringen te analyseren en ervan te leren, terwijl feedback hen helpt om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden.

Kortom, strategische wendbaarheid vereist een flexibele aanpak, voortdurende aanpassing en een cultuur van samenwerken en leren. Door deze principes toe te passen kunnen bedrijven beter navigeren op een onvoorspelbare markt en hun concurrentiepositie versterken.

1. Meervoudige waardecreatie in plaats van winstmaximalisatie

In de moderne economie verschuiven bedrijven hun focus van pure winstmaximalisatie naar het creëren van meervoudige waarde. Dit betekent dat bedrijven hun business case opbouwen vanuit een gedeeld perspectief, rekening houdend met de belangen van verschillende stakeholders, zoals klanten, werknemers en de bredere gemeenschap. Deze benadering benadrukt dat het dienen van een gemeenschappelijk belang uiteindelijk leidt tot een sterkere en duurzamere business case. In plaats van alleen te streven naar kostenreductie, richten bedrijven zich op het genereren van inkomsten op basis van gedeelde waarden.

Het concept van waardecreatie gaat verder dan financieel gewin: het omvat ook sociale en milieuvoordelen. Door te investeren in duurzaamheid en sociale verantwoordelijkheid kunnen bedrijven hun reputatie verbeteren en langetermijnrelaties opbouwen met hun belanghebbenden. Innovatie speelt hierbij een cruciale rol, omdat bedrijven voortdurend moeten inspelen op veranderende marktomstandigheden en behoeften van klanten. Door nieuwe technologieën en processen te omarmen, kunnen bedrijven unieke producten en diensten aanbieden die zowel waarde creëren voor hun klanten als bijdragen aan een betere wereld.

2. Uiterst markt- en klantgericht

Een succesvolle strategie om te overleven in de huidige economie is om klantgeobsedeerd. Agile ondernemen en klantgericht ondernemen, waarbij de klant optreedt als zakenpartner, gaan hand in hand. Deze aanpak levert voordelen op voor beide partijen. Betrokken klanten doen immers veel meer dan alleen aankopen doen. Ze fungeren als ambassadeurs voor je organisatie, verlenen klantenservice in online communities en leveren waardevolle informatie, ideeën en inzichten. In sommige gevallen worden klanten zelfs medeproducenten van uw producten of diensten.

Bedrijven die extreem klantgericht zijn, bouwen sterke relaties op met hun klanten door frequente interacties en voortdurende feedback. Deze klantgerichte aanpak stelt bedrijven in staat om snel te reageren op veranderende behoeften van klanten en marktomstandigheden, wat leidt tot meer klanttevredenheid en loyaliteit. Een agile marketingstrategie maakt bijvoorbeeld gebruik van korte iteraties en experimenten om continu waarde te leveren aan klanten. Dit zorgt voor flexibiliteit en aanpassingsvermogen, waardoor bedrijven hun concurrentiepositie kunnen versterken en duurzame groei kunnen realiseren.

3. Gericht op de lange en korte termijn

Een vooruitstrevende strategie combineert een inspirerende visie en langetermijndoelen met SMART-verbeteracties voor de korte termijn. Deze aanpak zorgt ervoor dat je organisatie succesvol kan zijn op zowel de lange als de korte termijn. Door gebruik te maken van rollende golf planningkunnen teams werken in kleinere, beter beheersbare tijdsperioden. Dit helpt om zich aan te passen aan veranderingen en om kortetermijndoelen te bereiken terwijl de langetermijnvisie behouden blijft.

Planning rollende golven, een techniek uit de agile projectmanagementmethodologie, stelt teams in staat om zich te richten op kortetermijndoelen met de bredere visie in het achterhoofd. Dit proces omvat het iteratief plannen en uitvoeren van projecten in opeenvolgende "golven" of fasen. Elke golf wordt zorgvuldig gepland op basis van de meest recente informatie en projectvereisten. Dit verhoogt de flexibiliteit en maakt het mogelijk om snel te reageren op nieuwe inzichten of veranderende omstandigheden, wat essentieel is voor een dynamische markt.

4. Verbindend leiderschap op alle niveaus

Als leider van een wendbare organisatie verbind je de turbulente omgeving met je organisatie en je medewerkers. Op organisatieniveau stel je duidelijke doelen die teamleden inspireren en richting geven. Het is cruciaal om functionele interne silo's af te breken die samenwerking in de weg staan. Wanneer teams geïsoleerd werken, leidt dit tot inefficiëntie, gebrek aan innovatie en verloren middelen. Door silo's te doorbreken, bevorder je horizontale samenwerking en creëer je een cultuur van open communicatie en gedeelde doelen.

Op individueel niveau is het belangrijk om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Dit doe je door een cultuur te ontwikkelen waarin werknemers zich veilig voelen om vragen te stellen en ideeën te delen zonder bang te hoeven zijn voor negatieve gevolgen. Het ontwikkelen van cultuurmakelaars binnen je bedrijf kan helpen om verschillen te overbruggen en samenwerking aan te moedigen. Deze medewerkers blinken uit in het verbinden van mensen van verschillende afdelingen en stimuleren de uitwisseling van kennis en expertise. Hierdoor vergroot je de betrokkenheid en het vertrouwen binnen je team, wat essentieel is voor een flexibele werkomgeving.

Door verbindend leiderschap toe te passen en silo's binnen de organisatie te doorbreken, kun je een dynamische en veerkrachtige organisatie creëren die beter in staat is om te reageren op veranderingen en nieuwe kansen te grijpen.

5. Snelle besluitvorming en implementatie

Snelheid en timing zijn kritieke succesfactoren in de dynamische marktomgeving van vandaag. De levenscycli van producten en bedrijven worden steeds korter, deels door de snelle ontwikkeling van technologieën en maatschappelijke veranderingen. Deze factoren maken het essentieel voor organisaties om snel beslissingen te nemen en deze efficiënt uit te voeren. Organisaties die wendbaar zijn en snelheid integreren in hun strategische uitvoeringsprocessen hebben een aanzienlijk concurrentievoordeel.

Er zijn ruwweg twee innovatiestrategieën: je kunt een eerste beweger als eerste nieuwe producten of diensten op de markt brengen, of een slimme volger die snel reageert op marktontwikkelingen. Beide strategieën vereisen een verkorte time-to-market. Eerste verhuizers profiteren van pioniersvoordeel door als eerste marktaandeel te veroveren, terwijl slimme volgers snel leren van de ervaringen van de pioniers en verbeterde versies van producten aanbieden. In beide scenario's is het essentieel dat de timing van uw ideeën, producten en innovaties optimaal is. Dit betekent dat organisaties flexibel moeten zijn en snel moeten kunnen schakelen op basis van markt- en klantinzichten.

Succesvolle organisaties implementeren een aantal best practices om snelheid en wendbaarheid te bevorderen. Ten eerste plannen ze vaker en proactiever, waardoor ze snel kunnen inspelen op veranderingen. Ten tweede passen ze lean en agile methodologieën breder toe, wat de strategische uitvoering stroomlijnt en leidt tot snellere en kwalitatief betere resultaten. Tot slot maken ze gebruik van technologie om de besluitvorming te onderbouwen, met toegang tot realtime, accurate gegevens en analyses die cruciaal zijn voor het nemen van complexe beslissingen en aanpassingen.

Door deze praktijken te omarmen, kunnen organisaties de time-to-market verkorten en tegelijkertijd de kwaliteit van hun producten en diensten verbeteren, waardoor ze beter gepositioneerd zijn om te overleven en te groeien in een snel veranderende wereld.

6. Resultaatgerichte cultuur

Een resultaatgerichte cultuur binnen een agile strategie draait om het mobiliseren van de juiste mensen op het juiste moment om strategische projecten en verbeteracties aan te pakken. Dit kan een grotere uitdaging zijn dan het lijkt. Door gebruik te maken van functieoverschrijdende teamsZowel bestaande als nieuw gevormde organisaties kunnen betere resultaten behalen.

Nieuwe organisatievormen, zoals ploegenwerk incrementeel volgens agile principes zoals Scrum, Sprints en Kanban. Deze high-performance praktijken creëren focus en een gevoel van urgentie binnen teams. Dit is essentieel omdat een resultaatgerichte cultuur niet alleen doelen stelt, maar ook meetbare resultaten behaalt. Volgens McKinsey Succesvolle wendbare organisaties omvatten een netwerk van teams binnen een mensgerichte cultuur die snelle beslissings- en leercycli mogelijk maken. Dit wordt ondersteund door technologie en een gemeenschappelijk doel dat waarde creëert voor alle belanghebbenden.

Het bereiken van een resultaatgerichte cultuur vereist ook een mentaliteitsverandering bij leiders en werknemers. Leiders moeten optreden als visionair en coach, en teams de mogelijkheid geven en ontwikkelen. Dit helpt teams om autonoom te werken en verantwoordelijkheid te nemen voor hun resultaten. Daarnaast speelt een wendbare cultuur een cruciale rol in het bevorderen van voortdurende verbetering en innovatie. Iteratieve processen en snelle feedbacklussen stellen teams in staat om voortdurend te leren en zich aan te passen, wat leidt tot hogere efficiëntie en betere prestaties.

Kortom, een resultaatgerichte cultuur binnen een agile strategie creëert een dynamische en responsieve werkomgeving waar teams effectief kunnen samenwerken en uitstekende resultaten kunnen leveren.

7. Platte (netwerk) organisatie

Een platte netwerkorganisatie is een type bedrijf waar er weinig lagen van bazen en managers zijn tussen de mensen die het werk doen en de hoogste baas. In plaats van veel verschillende niveaus zoals in een piramide, werkt iedereen meer samen en heeft iedereen een beetje meer verantwoordelijkheid. Het is alsof je in een team werkt waar iedereen zijn ideeën kan delen en beslissingen kan nemen, in plaats van dat alles wordt beslist door een paar mensen aan de top. Hierdoor kunnen dingen sneller en vaak beter gedaan worden omdat iedereen zich meer betrokken voelt en direct kan meedenken.

Een wendbare organisatie vereist een heel andere cultuur en mentaliteit. In plaats van starre hiërarchieën en vaste functies zien we de opkomst van platte netwerkstructuren. Deze structuren bevorderen flexibiliteit en snelle aanpassing door dynamische teams die opnieuw kunnen worden samengesteld op basis van de behoeften. Hierdoor kunnen medewerkers en teams snel worden toegewezen aan verschillende projecten, bedrijfsonderdelen en taken. Dit betekent dat de communicatielijnen kort zijn en de communicatie direct, wat essentieel is voor snelle besluitvorming en reactievermogen.

In een vlakke netwerkorganisatie zijn rollen en taken vloeiend en kunnen ze veranderen afhankelijk van de situatie. Er is weinig hiërarchie, wat betekent dat er minder managementlagen zijn en dat teams meer autonomie hebben. Dit bevordert een cultuur waarin medewerkers meer verantwoordelijkheid nemen en sneller kunnen handelen. Succesvolle wendbare organisaties vormen een netwerk van teams binnen een mensgerichte cultuur die snelle leercycli en besluitvormingsprocessen mogelijk maakt. Dit zorgt niet alleen voor flexibiliteit, maar ook voor een krachtig gemeenschappelijk doel dat waarde creëert voor alle belanghebbenden.

De voordelen van een platte netwerkorganisatie zijn talrijk. Werknemers voelen zich meer betrokken en gesterkt doordat ze de vrijheid hebben om te innoveren en samen te werken zonder bureaucratische obstakels. Dit bevordert creativiteit en efficiëntie, wat cruciaal is in een snel veranderende markt. Bovendien kunnen organisaties sneller reageren op veranderingen in de markt en de behoeften van klanten, wat hen een concurrentievoordeel oplevert. Kortom, het implementeren van een vlakke netwerkstructuur binnen een agile strategie helpt organisaties om wendbaarder, innovatiever en veerkrachtiger te worden.

8. Flexibel bedrijfsmodel

Wendbare bedrijven kunnen hun bedrijfsmodel snel aanpassen als de omstandigheden veranderen. Een wendbaar bedrijfsmodel stelt bedrijven in staat om snel te reageren op veranderingen in de markt en de behoeften van de klant. Het ontwikkelen, op de markt brengen en onderhouden van producten en diensten gebeurt steeds meer in samenwerking met klanten, leveranciers en andere belanghebbenden. Dit creëert een ecosysteem waarin iedereen bijdraagt aan innovatie en verbetering.

De beslissing om iets zelf te doen, samen te doen of uit te besteden hangt af van verschillende factoren zoals je concurrentiestrategie, focus, flexibiliteit, kwaliteit en kosten. Bedrijven zoals Barclays en Lonely Planet hebben aangetoond dat het gebruik van een agile businessmodel de productiviteit en klanttevredenheid helpt verbeteren. Door gebruik te maken van technologieën zoals Amazon Web ServicesBedrijven kunnen snel reageren en hun infrastructuur aanpassen aan veranderende marktbehoeften.

Een agile bedrijfsmodel zorgt ervoor dat bedrijven niet vastzitten in starre structuren en processen. Dit type model gebruikt agile methodologieën om voortdurend te evalueren en te verbeteren. Hierdoor kunnen organisaties efficiënter werken, kosten besparen en sneller innoveren. Bedrijven zoals Maanvarken en Fitbit hebben aangetoond dat een focus op flexibiliteit en samenwerking leidt tot betere resultaten en een hogere medewerkerstevredenheid. Kortom, een flexibel bedrijfsmodel is essentieel voor het succes van een wendbare organisatie in de moderne markt.

9. Flexibele werkorganisatie

In een flexibele werkorganisatie worden taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden zo laag mogelijk in de organisatie geplaatst en gedelegeerd aan kleine, resultaatgerichte, zelforganiserende teams. Deze teams zijn multidisciplinair en kunnen snel van samenstelling veranderen als de omstandigheden daarom vragen. Dit vraagt om flexibele medewerkers die bereid en in staat zijn om verschillende rollen en taken op zich te nemen.

Succesvolle agile organisaties, zoals ING en Spotify, hebben bewezen dat het werken met zelforganiserende teams leidt tot hogere productiviteit en innovatie. Deze teams werken binnen een netwerkstructuur, waardoor ze snel beslissingen kunnen nemen en zich kunnen aanpassen aan veranderende omstandigheden. Het doel is om een cultuur te creëren waarin medewerkers zich bevoegd verantwoordelijkheid voelen en nemen voor hun werk. Dit leidt tot een hogere betrokkenheid en tevredenheid van werknemers, wat essentieel is voor een wendbare organisatie.

Een agile werkorganisatie maakt ook gebruik van moderne technologieën en methoden om de samenwerking en communicatie te verbeteren. Tools zoals scrum en kanban helpen teams bij het organiseren en prioriteren van hun werk, terwijl platforms zoals Slack en Microsoft Teams real-time communicatie en samenwerking mogelijk maken. Hierdoor kunnen teams snel reageren op nieuwe uitdagingen en kansen. Flexibele werkorganisaties zijn dus niet alleen efficiënter, maar ook beter in staat om te innoveren en waarde te creëren voor hun klanten en stakeholders.

10. Flexibele lean and mean processen en ICT.

Strategische wendbaarheid betekent het gebruik van agile concepten en tools zoals Lean, Six Sigma, proces- en ICT-raamwerken, standaardisatie, modularisatie, cloud computing, agile softwareontwikkeling en strategische wendbaarheidssystemen zoals Triggre. Deze methoden helpen organisaties efficiënter te werken en snel te reageren op veranderende marktomstandigheden.

Lean en Six Sigma zijn populaire methoden om processen te optimaliseren en verspilling te verminderen. Door deze technieken te combineren met agile softwareontwikkeling kunnen teams sneller producten van hoge kwaliteit leveren. Cloud computing biedt ook de flexibiliteit om IT-resources naar behoefte op- of af te schalen, wat kosteneffectief en efficiënt is. Platformen zoals Amazon Web Services en Microsoft Azure maken het mogelijk om snel te reageren op veranderingen en nieuwe technologieën te integreren.

Modularisatie en standaardisatie zijn essentiële onderdelen van een agile ICT-strategie. Deze technieken stellen organisaties in staat om componenten herbruikbaar te maken en sneller veranderingen door te voeren zonder het hele systeem opnieuw te moeten ontwerpen. Dit versnelt niet alleen de ontwikkeling, maar stelt teams ook in staat om onafhankelijk te werken met behoud van consistentie. Het gebruik van strategische wendbaarheidssystemen, zoals Triggrehelpt processen te stroomlijnen en de algehele bedrijfsflexibiliteit te verbeteren. Hierdoor zijn organisaties beter voorbereid om toekomstige uitdagingen aan te gaan en snel te reageren op nieuwe kansen.

11. Openheid, transparantie en maximale beschikbaarheid van informatie

Bedrijven die investeren in klantgedreven open innovatie en het actief verzamelen en delen van kennis zijn innovatiever en succesvoller dan bedrijven die minder doen. Open innovatie betekent dat bedrijven zowel interne als externe ideeën en wegen naar de markt gebruiken. Dit vergroot niet alleen het innovatievermogen, maar bevordert ook de samenwerking en kennisdeling, wat leidt tot snellere en betere oplossingen.

Een belangrijk aspect van open innovatie is co-creatie, waarbij bedrijven samenwerken met klanten of gebruikers om nieuwe ideeën te genereren en feedback te verzamelen. Dit zorgt ervoor dat producten en diensten beter voldoen aan de behoeften van de klant. Daarnaast kan het delen van kennis en middelen met externe partners, zoals universiteiten of start-ups, de ontwikkelingstijd verkorten en de kosten verlagen. Dit soort samenwerking kan ook nieuwe inkomstenstromen creëren door extern ideeën te ontwikkelen die niet binnen de huidige bedrijfsstrategie passen.

Transparantie en maximale beschikbaarheid van informatie spelen een cruciale rol in het succes van open innovatie. Door een open cultuur te bevorderen waarin informatie vrijelijk wordt gedeeld, kunnen bedrijven sneller reageren op veranderingen en beter inspelen op nieuwe kansen. Samenwerkingsvormen zoals crowdsourcing en door gebruikers gegenereerde inhoud helpen bij het verzamelen van een breed scala aan ideeën en het selecteren van de meest veelbelovende concepten. Dit leidt tot een dynamischere en competitievere organisatie die continu kan verbeteren en innoveren.

12. Lerende organisatie: evolutionaire, incrementele en continue verbetering

De grens tussen onderwijs en werk vervaagt steeds meer, waardoor leren en werken één worden. Een leven lang leren is essentieel voor zowel managers als werknemers, vooral met de toenemende nadruk op 21e-eeuwse vaardigheden. Een cultuur van een leven lang leren bevordert niet alleen de persoonlijke ontwikkeling, maar zorgt er ook voor dat werknemers zich gewaardeerd voelen en beter presteren. Dit leidt uiteindelijk tot een productievere en innovatievere organisatie.

Kennismanagement gaat over het optimaal ontsluiten van belangrijke kennis en het maximaal verbinden van belangrijke specialisten. Door een omgeving te creëren waarin werknemers voortdurend nieuwe vaardigheden kunnen ontwikkelen, blijft de organisatie concurrerend en wendbaar. Dit kan worden bereikt door diverse leerprogramma's aan te bieden en de uitwisseling van kennis en ervaringen tussen werknemers te stimuleren. Investeren in leer- en ontwikkelingsmogelijkheden zorgt ervoor dat werknemers zich betrokken voelen en vermindert het personeelsverloop, wat op de lange termijn kosten bespaart en de bedrijfscultuur versterkt.

Voortdurend testen en aanpassen

Een goede strategie is een realistische strategie. Ze moet haalbaar zijn en overeenstemmen met de competenties, de activa en de cultuur van de organisatie. Bovendien moet een goede strategie eenvoudig zijn. Je moet de strategie eenvoudig kunnen uitleggen zodat je mensen enthousiast kunt maken, of dat nu managers, werknemers of aandeelhouders zijn.

Maar een goede strategie moet ook springlevend zijn. Geen enkele strategie kan oneindig blijven bestaan. Daarom is het essentieel om je strategie voortdurend te evalueren en aan te passen. Een regelmatige evaluatie van je bedrijfsstrategie zorgt ervoor dat je nooit stilstaat. Je plannen blijven altijd relevant en effectief, in lijn met de huidige prioriteiten van je visie en publiek. Door deze voortdurende aanpassing kun je je aanpassen aan veranderende omstandigheden en trouw blijven aan je doel.

Je moet het hele jaar door openstaan voor aanpassingen, niet alleen aan het begin van het jaar. Tussentijdse of zelfs driemaandelijkse evaluaties laten de voortgang van je doelen zien en maken noodzakelijke aanpassingen mogelijk. Een strategie-evaluatie halverwege het jaar helpt om je bedrijf flexibel te houden. Door een vast schema voor strategie-evaluaties te maken, kun je elk kwartaal controleren of je op schema ligt om je doelen te bereiken. Het is belangrijk om je bedrijfsstrategie te herzien wanneer zich grote veranderingen voordoen in de markt, zoals verschuivingen in het consumentenvertrouwen. Deze flexibiliteit stelt je in staat om te reageren en aan te passen. Kortom, voor een wendbare organisatie moet je bereid zijn om je strategie regelmatig te herzien en aan te passen. Dit is geen proces van de ene dag op de andere, maar een voortdurende inspanning om je bedrijf wendbaar en concurrerend te houden.